آینده دانشگاه در فضای متاورس چگونه خواهد شد؟
پروفسور جلالی رئیس کرسی آموزش و یادگیری الکترونیکی یونسکو در یک وبینار آینده دانشگاهها را شرح داد و به تصویر کشید.
به گزارش پایگاه خبری موفقیت شناسی به نقل از کارآفرینی پرس، پروفسور علیاکبر جلالی که به پدر فناوری اطلاعات ایران شهرت دارد نوشت: مدیر بزرگترین بانک سرمایهگذاری جهان میگوید همین قدر میدانیم که متاورس یک مزاحم بزرگ و برزننده روندهای جاری زندگی ما است، بگونهای که هرگز در طول تاریخ بشر چنین برهمزنندهایی نبوده است! اما از نظر اقتصادی فرصتهای عظیمی خلق میکند که برای ما خوب است! در حقیقت متاورس تکرار حضور اینترنت با ابعادی دهها برابر موثرتر در زندگی انسان خواهد بود و زندگی فیزیکی ما را با دنیای مجازی سه بعدی ترکیب خواهد کرد!
برای دریافت فایل pdf «دانشگاه آینده و متاورس» اینجا را کلیک کنید.
متاورس نسخه سه بعدی دنیای دیجیتالی ارتقاء یافته است که طیفی از واقعیتها و مدلهای کسبوکار را معرفی میکند تا تقریبا تمام جنبههای زندگی و تجارت را در دهه آینده متحول نماید و امکان همکاری در فضاهای مجازی، مکانهای فیزیکی تقویت شده و ترکیبی از هر دو را فراهم آورد. متاورس خطوط جدیدی از تجارت ایجاد میکند و تعاملات بین مشتریان و شرکتها را متحول مینماید. در حال حاضر، کسبوکارها در حال رقابت به سوی آیندهای هستند که بسیار متفاوت از آیندهای است که برای فعالیت در آن طراحی شدهاند، آن آینده دنیای متاورس است!
متاورس پیوند جهان فیزیکی با زندگی مجازی (دیجیتالی)، دنیای آواتارها و نسل بعدی اینترنت سه بعدی است.
متاورس (Metaverse) واژه ای ترکیبی متشکل از (meta) به معنی «فراتر» و (universe) به معنی جهان است و میتوان آنرا «فراتر از جهان» ترجمه کرد. این اصطلاح برای اولینبار در کتاب علمی تخیلی «سقوط برفی» در سال 1992 بهکار برده شد. اخیرا توسط موسس فیسبوک، مارک زاکربرگ، معرفی شده است.
در این کتاب از واژه متاورس برای توصیف نوعی دنیای مجازی استفاده شده که در آن قهرمان داستان در قالب آواتار خود با دیگران معاشرت میکند، خرید میکند و حتی دشمنان دنیای واقعی خود را شکست میدهد. در متاورس شخصیتها بهصورت نقاشی سه بعدی «آواتار» (آواتار) حضور دارند.
بیشتر بخوانید:
میدانیم اینترنت مجموعه وسیعی از پروتکلها، فناوریها، کابلها و زبانها، بهعلاوه دستگاههایی برای دسترسی به آن و محتوا و تجربیات ارتباطی است. متاورس هم به همین شکل خواهد بود. وقتی درباره متاورس صحبت میکنیم، مهم است با سه مفهوم کلیدی آن نیز آشنا شویم:
- حضور (presence): در متاورسبا یک آواتار می توان در تمام پلتفرم ها حضور داشت!
- تعاملپذیری (interoperability): در متاورسمی توانیم از مقصدی به مقصد دیگر سفر کنیم
- استانداردسازی (standardization): تعاملپذیری متاورس با این استاندارد است
مارک زاکربرگ مدیر فیسبوک، دنبال ایده ساختن یک “متاورس” است و میخواهد پروژه بزرگی با ده هزار کارمند برای توسعه آن بخدمت بگیرد.
مایکروسافت هم اعلام کرده است که در حال کار بر روی ساخت “متاورس سازمانی” است، که انجام آن وضعیت مشاغل را بشدت تحت تاثیر قرار میدهد و یک نوع دورکاری جدید را رونمایی خواهد کرد.
فعلا متاورس دنیای دیجیتالی مشترکی است که در آن افراد میتوانند هر شخصیتی را که میخواهند (آواتار) به خود بگیرند (البته در زمانهای دورتر آواتار حذف میشود و انسانها بهصورت واقعی و با صورت اصلی خودشان حضور پیدا میکنند) و میتوانند با هم پروژههای مشترک انجام دهند، ورزش کنند، سفرهای مجازی داشته باشند، کسبوکار راه بیندازند، بازی کامپیوتری کنند و یا بسیاری از کارهای دیگر زندگی فیزیکی امروز را در فضای مجازی سه بعدی آینده با امنیتی که بلاکچین برایشان ایجاد میکند انجام دهند.
متاورس مانند عصر مجازی-موج چهارم، در محیطهای سه بعدی همهجانبه شکل میگیرد و استفاده با کیفیت بالای از آن هنوز نیازمند تولید ابزارهای قدرتمند کامپیوتری و هدستهای پیشرفتهتر به همراه سختافزارها، نرمافزارها و مسائل حقوقی و امنیتی بسیاری است. فعلا این فناوری پرهزینه تلقی میشود و آغاز راه است، اما نظر به اهمیت این فناوری و ارزش بالای اقتصادی که دارد انتظار میرود با سرعت زیادی پیشرفت کند. پیگیری موضوع متاورس برای همه افراد حقیقی و بخصوص حقوقی در این مرحله لازم است. این فناوری نیز مانند فناوریهای پیشین تاثیر مثبت و منفی در زندگی بشر خواهد داشت، لذا بهتر است هم مردم عادی جامعه و هم مسئولان کشورها نسبت به عوامل مثبت و منفی آن شناخت لازم را داشته باشند تا دچار خسارت نگردند.
بعضی از فناوریهای ایجاد متاورس
چند تعریف ساده که جزء فناوریهای عصر مجازی عبارتند از:
- واقعیت مجازی (VR): محیط کاملا مصنوعی، غوطهوری کامل در محیط مجازی
- واقعیت افزوده (AR): اشياء مجازی روی محيط دنيای واقعی پوشانده شدهاند. دنيای واقعی با اشياء ديجيتالی تقويت شده است.
- واقعیت ترکیبی (MR): محيط مجازی همراه با دنيای واقعی است. هم با دنيای واقعی و هم با محيط مجازی تعامل داشته باشيد.
- واقعیت توسعه یافته متاورس (XR): ترکیبی از همه موارد فوق است.
متاورس و دانشگاه
باتوجه به اینکه روشهای سنتی آموزشی، کارایی لازم برای رفع نیازهای تخصصی و حرفهای امروز جوامع را ندارند، راهکار پیشنهادی برای آینده نظام آموزشی در کلان و آموزش عالی چیست؟ آیا متاورس میتواند بخشی از راهحل باشد؟
این روزها در سراسر دنیا مردم در مورد متاورس صحبت میکنند، همانطوریکه در چند دهه قبل در مورد اینترنت و کابردهای آن و تلفن همراه هوشمند و رایانه هم صحبت میکردند، شاهد نظرات موافق و مخالف با این فناوریهای نوپا همواره بودهایم.
متاسفانه فناوری توجهای به اینکه ما در مورد آن چه فکر میکنیم و چه احساسی داریم ندارد! بدون وقفه پیش میروند، لذا بهتر است با آن همراه شویم و شناخت مناسب پیدا کنیم تا از مزایای آن بهرهمند و جلوی ضررهای احتمالی آنرا بگیریم. پدیده متاورس که اخیرا توسط فیسبوک مطرح شده است شرایطی را فراهم کرده است که مردم درک روشنتری از عصر مجازی بهعنوان چهارمین موج تغییر در زندگی خود دارند.
آیا دانشگاه آینده عصر مجازی یا دانشگاه متاورسی بر اساس نیاز جامعه فردا در راه است؟
نگاهی به نسلهای دانشگاهی دو بعدی
دانشگاه نسل اول | دانشگاه نسل دوم | دانشگاه نسل سوم | دانشگاه نسل چهارم | دانشگاه نسل پنجم |
آموزشی | آموزشی و پژوهشی | کارآفرین | شبکهای، نوآور و فنآفرین | سینگولاریتی |
پارادایم
حضوری | الکترونیکی | دیجیتالی | هوشمند |
معرفی عصر مجازی به زبان ساده
نتیجه یک تحقیق اخیر در سیستم یادگیری انسان: کتابخانه ملی آمریکا آزمایشی انجام داده است و دریافته که حفظ یادگیری برای سخنرانیها تنها 5 درصد و برای خواندن، 10 درصد است، اما برای آموزش با VR حفظ یادگیری 75 درصد است، و نتیجه گرفته که متاورس یک فناوری موفق برای آموزش است.
متاورس واقعیت افزوده (AR)، واقعیت مجازی (VR) و هوش مصنوعی را در یک دنیای خیالی غوطهور ترکیب میکند و پیامدهای بسیار زیادی برای توسعه فناوری آموزشی دارد.
خواندن یا نوشتن بر تخته سیاه نماد دنیای یک بعدی است. وقتی کلمه سیب را مینویسم اطلاعات زیادی به یادگیرنده منتقل نمیشود. به زبان کامپیوتری اگر هر حرف را یک بایت ۸ بیتی در نظر بگیریم کلا کلمه سیب از ۲۴ بیت (۲۴ تا صفر و یک) تشکیل شده است.
نمایش عکس، نماد دنیای دو بعدی است. وقتی شکل سیب را میکشیم و یا تصویر آنرا میبینیم اطلاعات بیشتری به یادگیرنده منتقل میشود. به زبان کامپیوت0ری هر بعد شکل سیب را ۴۰ بیت (۴۰ تا صفر و یک) در نظر بگیریم، حالا نمایش سیب با ۴۰ بیت، آنهم با تراکم کم انجام شده ۴۰*۴۰ = ۱۶۰۰ است. رابطه حجم داده با ارزش اطلاعات را اینجا میفهمیم!
نمایش سیب واقعی نماد دنیای سه بعدی است. وقتی سیب را نشان می دهیم اطلاعات به مراتب بیشتری به یادگیرنده منتقل میشود. به زبان کامپیوتری هر بعد شکل سیب را ۴۰ بیت (۴۰ تا صفر و یک) در نظر بگیریم، حالا نمایش سیب با ۴ بیت و با تراکم کم انجام شده ۴۰*۴۰*۴۰ = ۶۴۰۰۰ است. اینجا متوجه محدودیت حجم داده و کیفیت کار میشویم و به همین دلیل امروزه در متاورس از آواتار و دوقلوی دیجیتال کارشناسان میگویند.
عصر مجازی، شما را بهصورت غیرحضوری به هر محل دلخواه که زیرساخت ارتباطی متناسب با عصر مجازی داشته باشد میبرد. در حقیقت شما درون اینترنت سه بعدی، وب 3، فضای مجازی با پوشیدن یک هدست مخصوص مانند آکالوس (Oculus) قرار میگیرید. بهعنوان مثال، در حالی که استاد در منزل خود بهصورت فیزیکی حضور دارد، همزمان بهصورت مجازی در کلاس درسی که دانشجویان فیزیکی حضور دارند نیز خواهد بود.
با استفاده از هدست آکالوس به برنامه آموزشی منظومه شمسی “Titans of Space” مراجعه شود و در کنار زحل با قمرهای مختلف آشنا شوید.
تجربیات و تورهای مختلفی توسط شرکتهایی مانند: Unaversive، Immersive VR Education سفر در بدن و غواصی در ته دریا وجود دارد.
معلمان از برنامه “Expeditions” شرکت میکروسافت برای نشان دادن دنیایی خارج از کلاس به دانشآموزان بدون نیاز به ترک میز استفاده میکنند.
در عصر مجازی ابزارهایی در دسترس خواهند بود که تا حدودی زیادی آرزوی دیرین بشر، طیالعرض را ممکن است تا حدودی امکانپذیر شود!
بهزودی شاهد بهرهمندی از فناوریهای عصر مجازی برای مشاغل دورکاری توسط مایکروسافت، فضای شبکه اجتماعی سه بعدی شرکت متا (فیسبوک سابق) و دهها پروژه دیگر خواهیم بود!
نمادهای عصر مجازی این روزها در بازیهای رایانهای سه بعدی بسیار رواج یافته است.
ما انسانهای خوششانسی هستیم که در عصر اطلاعات زندگی میکنیم و بهزودی وارد عصر مجازی که ترکیبی از زندگی واقعی و مجازی است خواهیم شد. تغییر سریع فناوریها فرصتهای بزرگی را برای دانشگاهها به منصه ظهور میرساند، آگاهی و شناخت آنها در زمان مناسب یکی از مهمترین دغدغههای مسئولان دانشگاهها باید باشد!
نمیشود قیاسی با ظهور یادگیری آنلاین در اوایل دهه ۱۹۹۰ انجام داد، اما آن زمان برای بسیاری روشن بود که آموزش عالی با یادگیری آنلاین متحول خواهد شد و اکنون واضح است که جهش بعدی در تحول دیجیتال آموزش عالی با ظهور متاورس در پیش است.
متاورس یک محیط فراگیر با پیامدهای قابل توجهی برای آموزش و یادگیری بهوجود خواهد آورد. محبوبیت یادگیری در متاورس ممکن است تغییر و تحول در آموزش عالی را تسریع کند. متاورس همچنین پیامدهایی برای آزادی دانشگاهی، شکاف دیجیتالی و حریم خصوصی دادهها دارد. همراه شدن دانشگاه با این تغییرات سریع عصر مجازی میتواند تأثیرات زیادی در زندگی و کار استاد، دانشجو، کارمند و محیط دانشگاه داشته باشد و زمان آزمایش مفاهیم و نوآوری را در حوزه آموزش، یادگیری و پژوهش برایمان بهطور چشمگیری کاهش مییابد.
در این وبینار بهصورت محدود به معرفی جایگاه متاورس بهعنوان یک فناوری مورد توجه در حوزههای آموزش و یادگیری در دانشگاه آینده پرداخته میشود. هدف اصلی از این وبینار شناخت عوامل موثر در ایجاد دانشگاه آینده مبتنی بر متاورس و یافتن راهکار مناسب برای همراه شدن با تحولات پیشروی دانشگاههای جهان در عصر مجازی سه بعدی است. هنوز یک نمونه و یا یک استراتژی مشخص برای آینده دانشگاههای آینده مبتنی به بکارگیری متاورس در جهان وجود ندارد، اما بعد از همهگیری کرنا شناخت جامعه و مردم به آموزشهای مبتنی بر فناوریهای نوین و برخط افزایش چشمگیری داشته است.
البته در نظر داشته باشیم که در لحظهای هستیم که برای خیلیها، همه چیز، و نه فقط دانشگاه، به شدت در حال تغییر و تحول بوده و شرایط نامتعادل است! با این وجود دلایل امیدوار کننده وجود دارد که بشر اکنون دسترسی بیشتری به دانش داشته و ابزارهای بیشتری دارد که کمک میکند تا بیش از هر زمان دیگری در تاریخ بشر زندگی بهتری تجربه کرد.
با در نظر گرفتن ارزشهای اصلی، اصول بنیادی نهفته در سیستمهای آموزشی فعلی و در نظر گرفتن بیعدالتیهای گذشته در سیستمهای آموزشی، باید از فرصت ایجاد شده توسط فناوریهای نوین استفاده کرد تا ضمن ترمیم مشکلات گذشته دانشگاه مورد نیاز نسل آینده را ساخت.
چه تخیلی از تاثیر متاورس در دانشگاه آینده داریم؟
فضایی را تصویر کنید که یک قفل ورودی دارد و شما میتوانید با کلید تخیل آنرا باز کنید. داخل فضایی و منطقهای فراتر از محدودیتهای قانونی و اخلاقی معمولی قرار میگیرید که فراتر از آن تصوری استکه در ذهن داشتهاید. در این فضا با ابعاد مختلفی مانند بعد صدا، بعد بینایی، بعد ذهن که شامل سایه و مواد است برخورد میکنید که کاملا متفاوت از یک فضای معمولی مورد انتظار شما است. شما وارد موج چهارم از زندگی بشر عصر مجازی سه بعدی شدهاید و ابزار متاورس در خدمت شما قرار گرفته است!
کرونا سبب شده است تا مجبور به استفاده از فناوریهای نوین آموزشی و ابزارهای ارتباطی مانند “Zoom” شویم و این سبب شد تا طرز فکر ما در مورد آموزش و یادگیری در آموزش عالی و دانشگاهها متفاوت از گذشته شود. محصول اصلی آموزش عالی، آموزش و یادگیری است که طریق تعاملات از نوع زوم نتوانسته بهصورت کاملی جایگزین شود.
مولفه اجتماعی به وضوح در زوم وجود ندارد. اما حضور در دانشگاه و در متاورس همراه با دانشجویان و اساتید “آواتار” ممکن است واقعگرایی خاصی را به این تجربه ببخشد، اما جایگزینی برای چیز واقعی نیست.
به این ترتیب، مهاجرت به متاورس ممکن است “گسست بزرگ” آموزش عالی را تسریع بخشد. دانشجویان ممکن است بهطور فزایندهای فقط به آن محصول اصلی آموزش و یادگیری تمایل داشته باشند و از ویژگیهای سنتیتر زندگی دانشگاهی مانند زندگی در خوابگاه، غذای دانشگاه، میزهای کتابخانه، بازیهای فوتبال، و جست و خیز در فضای سبز دانشگاه چشمپوشی کنند.
متاورس بهعنوان یک ابزار آموزش و یادگیری
آیا متاورس که جنبههای تجاری آن ظاهرا برجستهتر است میتواند به یک ابزار یادگیری کارآمد تبدیل شود؟ اگر چنین است، چه پتانسیلی برای آموزش عالی دارد؟ آیا شما روزی را میتوانید تصور کنید که در یک دانشگاه متاورسی حضور دارید؟ مطمئنا بهنظر میرسد که ما از هم اکنون حس مثبتی داریم و احتمالا به آن سمت میرویم. ما هماکنون از تورهای دانشگاهی مجازی استفاده میکنیم، در این بیماری همهگیر کرنا فضای مجازی را درک کردهایم، یادگیری و یاددهی را از طریق نرمافزارهای مختلف بهصورت برخط تجربه کردهایم و آماده مهاجرت و غوطهور شدن از این محیط دانشگاه دوبعدی به فضای مجازی سه بعدی زندگی دانشگاهی متاورسی میباشیم. آواتار ما امروز در فضای متاورس تجربیات عملی را انجام میدهد و مثلا در دانشگاه نوادا در لاسوگاس، دانشجویان حتی میتوانند با آواتار ریاست جمهوری چت کنند.
دانشجویان دانشگاه متاورسی هماکنون میتوانند در یک سخنرانی تاریخ شرکت کنند، آزمایشاتی را در آزمایشگاه شیمی انجام دهند، یا برای بررسی هنر یا باستانشناسی از موزه بازدید کنند.
ابتکار “XR” دانشگاه میامی تجربیات یادگیری همهجانبهای را در زمینه معماری، مراقبتهای بهداشتی، تغییرات آب و هوا، و تحقیقات رفتاری، از جمله موضوعات دیگر ارائه میدهد. بهعنوان مثال، دانشجویان پزشکی میتوانند نحوه انجام بیهوشی را در اتاق عمل شبیهسازی شده بیاموزند. از پاییز آینده، 10 کالج – که 9 تای آنها عمومی هستند از طریق “VictoryXR” شرکتی که کلاسهای درس و پردیسهای فراگیر را از طریق واقعیت مجازی ارائه میکند، پردیسهای “متاورسیتی” را راهاندازی خواهند کرد.
هر کالج یک نمونه “دوقلو دیجیتال” را معرفی میکند که دانشجویان میتوانند در حین حضور در محل یا یادگیری از راه دور در آن شرکت کنند.
دانشآموزان یک هدست “VR Meta Quest2” دریافت خواهند کرد تا در دورههای همزمان خود از آن استفاده کنند. استیو گرابز، مدیرعامل “VictoryXR” در بیانیهای گفت:
وقتی تاریخچه آموزش متاورس نوشته شود، این مدارس بهعنوان پیشگامان متاورس شناخته میشوند. یادگیری از راه دور در حال رشد است و این مدارس تصمیم گرفتهاند بهدنبال چیزی بهتر از کلاس زوم باشند.
سرمایهگذاری برای توسعه بازیهای ویدئویی آموزشی متاورسی برای مدارس و کالجها، دانشجویان را در رباتیک، اکتشاف فضا، علوم کامپیوتر، مهندسی و علوم زیست پزشکی غوطهور میکند. یادگیری همهجانبه از این نوع چیز جدیدی نیست. حدود ۱۵ سال پیش، “زندگی دوم” بهعنوان بستری برای کالجهایی که میخواستند کلاسهای درس زندگی «مجازی ارائه دهند، شروع به کار کرد. اگرچه از نظر فنی نتوانست فراگیر شود اما اکنون احتمالا «زندگی دوم» در متاورس در حال ظهور است و با پیشرفت فناوریهای نوین مورد استقبال دانشگاهها قرار خواهد گرفت.
چیزی که امروزه در دانشگاهها جدید است نحوه پرداخت هزینه تحصیل در دانشگاه است. همانطور که ما به تکامل از قلمرو فیزیکی به یک قلمرو مجازی ادامه میدهیم، احتمالا ارز دیجیتال نقش مهمی را در تراکنشهای مالی بازی خواهد کرد. در حال حاضر، برخی از دانشگاهها پذیرش بیت کوین را برای پرداخت شهریه آغاز کردهاند و باور دارند که در فضای متاورس نیاز به بنیادهای فناوری مانند بلاک چین و کریپتو که بهطور پیوسته در حال توسعه هستند برای آینده مجازی دانشگاهها لازم است و خود را برای آن آماده میکنند!
مشکلات بالقوه برای دانشگاهها و افراد
آزادی آکادمیک ممکن است توسط منافع شرکتی میزبانهای متاورس به خطر بیفتد، آیا پلتفرمهایی مانند متا و زوم به مبادلات آزاد بدون محدودیت متعهد هستند، حتی زمانی که تبلیغات میتواند به قیمت سهام آنها آسیب برساند؟
حفظ تمرکز دانشآموز در یک محیط آنلاین مملو از حواسپرتی تماشایی، • انجام مکالمات معنیدار بدون تفاوتهای ظریف در حالات چهره و ارتباطات غیرکلامی، عدماطمینان از اینکه شکاف دیجیتالی گستردهتر نمیشود و تعداد بیشتری از افراد به حاشیه رانده میشوند و دسترس به ابزار لازم نخواهند داشت.
حفظ حریم خصوصی دادهها و حفاظت از هویت دانشجویان (ایجاد یک “دوقلوی انسان دیجیتالی قوی” سوالات کاملا جدیدی را ایجاد میکند. این دوقلو تعداد زیادی اطلاعات شخصی را در خود جای داده است و به دقت ردیابی میشود که در سراسر متاوره پیچ و تاب میخورد).
بیشتر مردم فکر میکنند متاورس یک کابوس حریم خصوصی است! یک نظرسنجی “NordVPN” در ژانویه 2022 نشان داد که اگرچه 55درصد از پاسخدهندگان حتی نمیدانستند متاورس چیست، اما اگر فیسبوک موفق به ایجاد متاورس شود، 87درصد نگرانی در مورد حفظ حریم خصوصی داشتند.
نیمی از آنها گفتند که بهنظر مکانی عالی برای هکرها است. با این حال، تقریبا سه چهارم گفتند که به متاورژن ملحق خواهند شد، که گویای اجتنابناپذیر بودن همه چیز است. ما بهطور اجتنابناپذیری به سمت وب ۳.۰ حرکت میکنیم، یک محیط غیرمتمرکز که در آن متاورس نحوه تجربه ما را تعریف میکند و کالجها، شاید با احتیاط، برای پیوستن نیز صف میکشند.
بررسی متاورس در یک گزارش جدید
تکامل فناوری برای گسترش مرزهای واقعیت – ایجاد دنیایی چند بعدی به نام متاوره – کارشناسان را وادار کرده است که در مورد فواید و معایب بالقوه آن برای بشریت فکر کنند. بسیاری پیشبینی میکنند که پیشرفتهای واقعیت افزوده و ترکیبی در ۱۸ سال آینده در زندگی روزمره ما مفیدتر از واقعیت مجازی کاملا فراگیر خواهند بود. برخی هشدار میدهند که مشکلات ناشی از استفاده امروزی از ابزارهای آنلاین ممکن است زمانی که زندگی دیجیتالی فراگیرتر میشود، تهدیدهای بزرگتری ایجاد کند.
دیدگاه بیش از 600 متخصص در مورد این آینده بالقوه در گزارش جدیدی توسط مرکز تحقیقات پیو و مرکز اینترنتی “Imagining the Internet University’s Elon” بررسی شده است. خلاصه گزارش اینجا مطرح میشود.
این گزارش بخشی از یک مجموعه طولانی مدت در مورد آینده زندگی دیجیتال است. این بر اساس یک بررسی غیرعلمی از مبتکران فناوری، توسعهدهندگان، رهبران تجاری و سیاستگذاری، محققان و فعالانی است که از آنها خواسته شد تا مسیر و تأثیر متاورس را تا سال ۲۰۴۰ در نظر بگیرند. در مجموع، ۶۲۴ پاسخدهنده نظرات خود را به اشتراک گذاشتند که ۵۴ درصد از آنها گفتند که انتظار میرود که تا سال ۲۰۴۰ متاورس جنبهای بسیار پیشرفتهتر و واقعا کاملا غوطهورتر از زندگی روزمره برای نیم میلیارد نفر یا بیشتر در سراسر جهان باشد و ۴۶ درصد گفتند که انتظار دارند چنین اتفاقی رخ ندهد.
پاسخهای این کارشناسان در دو گروه متفاوت بوده است. گروه اول گفتهاند واقعیت مجازی کامل، متاورس، در درجه اول در یک فضای خاص برای بازی و سرگرمی باقی میماند و تا سال ۲۰۴۰ به اندازه کافی ابزارهای واقعیت افزوده در زندگی روزمره مردم توسعه پیدا نخواهد کرد!
گروه دوم گفتهاند که ابزارهای واقعیت توسعه یافته (XR) میتوانند بهطور چشمگیری هر ویژگی و گرایش انسانی، چه خوب و یا بد را بزرگ کنند. هر دو گروه نگرانیهای مشترک داشتهاند.
هر دو گروه معتقدند که مشکلات فعلی رسانههای اجتماعی را میتوان بزرگتر دید، به خصوص اگر توسعه (XR) توسط شرکتهای فناوری بزرگ که مالک و ادارهکننده اکثر فضاهای عمومی وب امروزی هستند، رهبری شود. آنها همچنین نگران توانایی کسانی هستند که این سیستمهای دیجیتال را کنترل میکنند تا به آنچه مردم انجام میدهند شکلدهند و توانایی آنها را برای خودشکوفایی از طریق اعمال اراده آزاد خود خفه کنند.
خلاصه نظرات مثبت و منفی درباره متاورس
- پیشرفتهای فناوری به واقعیت افزوده (AR) و واقعیت ترکیبی (MR) که توسط سیستمهای هوش مصنوعی (AI) فعال میشوند، گره خورده است.
- مردم این پیشرفتها را جذاب مییابند زیرا تجربیات دنیای واقعی را گسترش میدهند و با قابل درکتر و جالبتر کردن واقعیت، زندگی روزمره کاربران را بهبود میبخشند.
- اکثر این کارشناسان گفتند که انتظار دارند پذیرش گستردهتر واقعیت مجازی (VR) به پایگاههای کاربران مشتاق اما کوچکتر، بهویژه گیمرها و جویندگان سرگرمی و در محیطهای تجاری، پزشکی، آموزشی و آموزشی منتخب محدود شود.
- نسل بعدی اکوسیستم دانش شبکهای را میتوان به روشهایی ساخت که بهتر از وب کنونی به مردم خدمت کند.
- بخشی از این کارشناسان استدلال کردند که پیشرفتهای فناوری آینده در فنآوریهای متاورس، تمام فعالیتهای انسانی، از جمله مشکلاتی را که اکنون با دنیای کنونی مرتبط است، بزرگتر خواهد کرد.
- محیط وب ۳.۰ که دارای ویژگیهای فراوجهای است میتواند تهدیدهای مهمی را برای آژانس انسانی و حقوق بشر ایجاد کند، زیرا «سرمایهداری نظارتی» گسترش مییابد و دولتهای مستبد از این فناوریهای جدید بهره میبرند.
- تا سال ۲۰۴۰ ، پیشبینی میشود، بهطور قابل توجهی متاورس پیشرفت خواهد کرد و واقعیت توسعه یافته تا آن زمان بهدلیل استقبال و تقاضا و عوامل دیگر بسیار پیچیدهتر شود.
- انگیزههای سود، سرمایهگذاری قابل توجهی را برای پیشرفت این فناوریها سوق میدهد، نیروی اصلی محرک سرمایه گذاری در توسعه فناوری همیشه فرصتی برای مردم بوده است تا از موفقیت آن سود ببرند.
- بهدلیل پتانسیل تجاری عظیم آن، انتظار توسعه سریع متاورس را دارند.
- در مقایسه با سایر فناوریهای قبلی، افراد بسیار بیشتری متاورس را به اندازه کافی برای دسترسی روزانه بهکار خود مفید خواهند یافت.
- موافقان توسعه متاورس انتظار دارند تا سال ۲۰۴۰ بهطور قابل توجهی این فناوری پیشرفت کند، معتقدند که علاوه بر موقعیتهای فعلی، در بسیاری از حوزههای دیگر و بویژه تجارت و آموزش نیز بهطور گسترده مورد استفاده قرار خواهد گرفت. فناوری ایجاد یک جهان غوطهور تا سال ۲۰۴۰ امکانپذیر است، اما مانند هر فناوری دیگری، موارد استفاده متاورس شامل موارد مثبت و منفی است.
- نرمافزار، سختافزار، رابطهای کاربری و قابلیتهای شبکه میتوانند در ۱۸ سال آینده به اندازه کافی پیشرفت کنند تا یک متاورس بسیار بهبود یافته و گستردهتر ممکن شود.
- این بیماری همهگیر کرنا به توسعه “XR” رونق زیادی بخشید: تجربیات در طول همهگیری کووید-19 تقاضا و سرمایهگذاری در ابزارهای آنلاین جدید و بهبود یافته، بهویژه در زمینههای بهداشتی، تجاری و آموزشی را تسریع کرده است.
- • کاربردهای مثبت و لذت بخش بالقوهای از متاورس وجود دارد: این کارشناسان تعداد گستردهای از فعالیتها و خدماتی را که میتوان در فضاهای متاورس ارائه کرد، از جمله تجربیات یادگیری غنی، برجسته کردند.
- روشهای پزشکی از راه دور؛ انعطافپذیری در واکنش به بلایا؛ ایجاد انواع جدیدی از جوامع؛ گسترش مکان برای مبادلات تجاری؛ شکوفایی خلاقیت در هنر و مد؛ برخوردهای کاملا خودکار با عوامل هوشمندی که اموری مانند حسابداری، آموزش حرفهای و مشاوره سلامت روان را انجام میدهند.
- تعامل با افراد مشهور؛ تجربیات زمین بازی با ورزشکاران برجسته؛ و به مناطق عجیب و غریب و سرگرمکننده سفر کنید (مانند حفاریهای باستانشناسی، قله کوهها، صحنههای تاریخی، سواحل، موزهها، کهکشانهای دوردست و مکانهای دنیوی دیگر).
- پیشرفت در تنظیمات متاورس غوطهور کامل تا سال ۲۰۴۰ بهطور گسترده در زندگی روزمره مردم استفاده نخواهد شد.
- در زندگی روزمره مفید دیده نخواهد شد و فقط شرکتکنندگان ویژه را جذب می کنند.
- آنها معتقدند که تعداد کمی از مردم از متاورس تا سال ۲۰۴۰ استفاده خواهند کرد و فناوری مورد نیاز برای دستیابی به افراد بسیار بیشتر در سال ۲۰۴۰ آماده نخواهد شد.
- ارتقا در نرمافزار، سختافزار، رابطهای کاربری و قابلیت شبکه به اندازه کافی پیشرفته نخواهد بود تا مخاطبان انبوه را به غوطهور شدن کاملتر تا سال ۲۰۴۰ بکشاند.
- احتمالا تجهیزات لازم برای استفاده کاربرپسند در متاورس بهوجود نخواهد آمد و همچنان مشکلات مربوط به تاخیر و پهنای باند شبکه وجود خواهد داشت.
- مردم ترجیح میدهند در لایههایی از واقعیت واقعی زندگی کنند و بیشتر مردم غوطهور شدن کامل درمتاورس را جذاب نمیدانند.
- بهدلیل تجهیزات ضخیم، هزینه بالا یا اتصال بد، نمیخواهند در متاورس غوطهور شوند، ترجیح میدهند بیشتر در واقعیت غوطهور شوند.
- جذب در دنیای واقعی نگرانیهای عمومی در مورد تأثیر سرمایهداری نظارتی و سوءاستفاده از سوی رژیمهای مستبد، پذیرش را کند یا متوقف میکند.
- تعدادی از این کارشناسان پیشبینی میکنند که مردم حاضر نخواهند بود زمان و انرژی خود را در فضاهای مجازی سرمایهگذاری کنند که در آن میتوان بیشتر توسط آنها دستکاری و نظارت کرد.
- کاهش استقلال و توانایی افراد برای کنترل زندگی خود را مردم مانع ورود به متاورس میدانند که در کنار تشدید شکاف دیجیتال؛ تبعیض تشدید شده؛ اشکال جدید آزار و اذیت، قلدری و نفرت؛ تهدیدهای جدید برای امنیت عمومی، بهویژه در مورد خشونت و استثمار جنسی؛ راههای بیشتر برای اطلاعات نادرست (مخصوصا مرتبط با جعلیات هوشمندانه)؛ سطوح عمیقتر اعتیاد به فعالیتهای متاورس؛ حواسپرتی که افراد را از زندگی واقعی جدا میکند و باعث تنهایی (یا بدتر) میشود.
- • تهدیدات جدید برای دادههای شخصی کاربران؛ و تجاریسازی بیشتر و کسب درآمد بیشتر از فعالیتهای اساسی انسانی را مانع دیگر میدانند.
جالبترین پیشبینیها درباره متاورس
- سیستمهای دیجیتال تحلیلهای پیچیدهتری از نحوه تفکر و احساس مردم در مورد افراد و سایر عناصر زندگیشان، افکار سیاسی و معنوی خصوصی و محرکهای عاطفی آنها انجام خواهند داد. ما مردم را به داده کاوی تبدیل کردهایم و دیگر به افراد آزاداندیش تبدیل نشدهایم.
- محیطهای سایبری جایگزین به مردم اجازه میدهند تا بهطور مجازی به درون انسانها، حیوانات یا ماشینها بروند.
- «دوقلوهای دیجیتال» اغلب به عنوان روحیههای دیگر افراد در چند دنیا عمل میکنند.
- داشتن یک دوقلو دیجیتال در مراقبتهای بهداشتی در مدلسازی پیشبینیکننده بیماریها و اشتراکگذاری دادههای بیمار در میان ارائهدهندگان مراقبتهای بهداشتی فوقالعاده قدرتمند خواهد بود.
- محیطهای آینهای غوطهورکننده ممکن است به اندازه کافی مسائل روانشناختی را ایجاد کند که «روانپزشکان و مشاوران برای کمک به افراد برای مقابله با سندرم چندگانه خود فراخوانده شوند».
- باید خواستار بازنویسی قراردادهای اجتماعی بنیادین در مورد اعتماد و دموکراسی شد و روایات قدرتمند در ماورای جهان راههای جدید تجربه ارتباط اجتماعی را با اشکال جدیدی از “اعتماد بیاعتماد” از صدها قرارداد کوچک و مبادله افراد ترکیب میکند.
- پیشبینی میشود که در سال ۲۰۴۰ برای اکثر مردم نمیتوانند بین آواتارهایی که نشاندهنده انسان و هوش مصنوعی هستند تمایز قائل شوند و «جعل هویت متقاعدکننده و بدتر از آن» وجود خواهد داشت.
- انتظار است یک “Super-Metaverse” از پیشرفتهای فناوری که به افراد کمک میکند کار خود را تقویت کنند، بهعنوان مثال از تصویربرداری و عملگرها برای انجام جراحیها استفاده کنند.
- هشدار داده میشود که این امکان وجود دارد که “متاورس بتواند اقتدارگرایان را برای ردیابی، کنترل و وادار کردن میلیاردها انسان در زندانهای سیلیکونی احاطه شده توسط سیم خاردار نامرئی، تحت نظارت قوانین الگوریتمی غیرشفاف و هوش مصنوعی عظیم، توانمند کند”.
بخشی از مشخصههای مورد انتظار دانشگاه آینده
- ارزشهای اصلی آموزش و یادگیری شامل: آموزش بهعنوان یک تلاش عمومی و یک خیر عمومی، حق آموزش در طول زندگی، حق دسترسی به اطلاعات (محتوی)، علم، مشارکت و ارتباط همچون گذشته و حال در نظر گرفته شود.
- باید نحوه سازماندهی یادگیری بررسی شود و از فرصتهای جدیدی که فناوریهای روز مانند عصر مجازی در اختیار دانشگاهها قرار میدهند در حوزه یادگیری بیشتر استفاده گردد.
- باید در کنار حفظ و بهبود چارچوب سیستم آموزشی فعلی، بهدنبال یک سیستم آموزشی پویا که بتواند نیازهای تخصصی مورد نیاز آینده جامعه را پیشبینی کند را بهوجود آوریم.
- باید بپذیریم که بسیاری از شکافهای آموزشی امروزی بر اساس محرومیتها و بیعدالتیهای دیروز است که باید دانشگاه آینده آنرا بهبود بخشد.
- از هر پنج کودک در کشورهای کمدرآمد، یک کودک و از هر ده کودک در سراسر جهان، یک کودک هنوز از مدرسه بازمانده است.
- نزدیک به ۹۰ درصد از دانشآموزان در کشورهای کمدرآمد قبل از اتمام تحصیلات متوسطه مدرسه را ترک میکنند.
- از هر چهار جوان در کشورهای کمدرآمد، یک نفر هنوز بیسواد است.
- همهگیری کویید-۱۹ این مشکلات را تا حد زیادی بدتر کرده و نابرابریها را تشدید کرده است.
- مسائل اجتماعی دیگری هم وجود دارد مثلا، کره زمین در خطر محیطزیستی است، اما شتاب بزرگی برای التیام آن
- وجود ندارد و همینطور در حالی که مشارکت شهروندان در حال رشد است، بخشی از حکومتها همراه مردم نیستند.
- فناوریهای دیجیتال همیشه به وعدهها عمل نمیکنند، اما پتانسیل زیادی دارند، باید از آنها درست و در زمان مناسب استفاده شود.
- در آینده کار انسانمحور سختتر میشود، اما توجه بیشتری به هدف و کاری که مهم است، معطوف میشود، لذا دانشگاه آینده باید این مهم را در نظر بگیرد.
- ما باید وابستگیهای متقابل خود را دوباره بیاموزیم و روابط خود را با یکدیگر و با فناوری متعادل کنیم تا فناوری بر امور انسانی ما تاثیرگذار نشود.
- همانطور که ما با چالشهای پیش روی خود مواجه میشویم، یادآوری این نکته مهم است که آموزش تنها نمیتواند واکنش نشان دهد – یادگیری و دانش بههمراه هم نقش کلیدی در شکلدهی به آیندهای که میخواهیم دارند.
- چرا یاد میگیریم – هدف آموزش باید بهجای تمرکز اولیه بر صرف آموزش توسعه اقتصادی، اجتماعی، اخلاقی و سیاسی را در نظر بگیرد و ظرفیتهای شخصی و جمعی را برای تغییر ایجاد کند.
- آنچه میآموزیم – محتوای یادگیری و سازماندهی یادگیری امروزه اغلب برنامههای درسی دانشی را حول موضوعات مجزا با ارتباط ناکافی با زندگی روزمره و چالشهای به هم پیوسته معاصر سازماندهی میکنند. در عوض، برنامههای درسی و اهداف یادگیری باید بر یادگیری بومشناختی و میان رشتهای تمرکز کنند.
- نحوه آموزش و یادگیری – روشهای یادگیری و تدریس ما باید آموزشهای همکاری، آموزش و یادگیری مشارکتی و ارزیابی معنادار یادگیری را تقویت کنیم.
- چگونه فضاهای آموزشی را سازماندهی میکنیم – دانشگاهها باید بهعنوان مکانهای منحصر به فرد یادگیری محافظت شوند و بهعنوان بلوکهای سازنده اکوسیستمهای آموزشی گستردهتر و شبکههای فضاهای یادگیری تبدیل شوند.
- فناوری مهم است اما استقبال غیرانتقادی از فناوری اغلب دانشگاه را بهطور خطرناکی منحرف میکند، دانشگاه باید که شایستگیهای دیجیتالی خود را بهصورت برنامهریزی شده توسعه دهد.
- برنامههای درسی دانشگاه باید از معلمان و دانشجویان برای درک انتقادی عملکرد و پیامدهای فناوریهای دیجیتال و همکاری با یکدیگر برای کمک به تعیین چگونگی استفاده از فناوری و برای چه اهدافی حمایت کنند.
- ابزارهای دیجیتال میتوانند نقش ارزشمندی در افزایش خلاقیت و ارتباطات دانشجویان ایفا کنند، اما تجربه حضوری مدرسه، یادگیری با و از دیگران، نباید و نمیتواند با فناوریهای دیجیتال جایگزین شود.
- آموزش دانشگاه آینده در یک فضای عمومی رخ میدهد (شاید در شبکههای اجتماعی)، بنابراین بهعنوان یک تلاش عمومی دانشگاه متعهد است که منافع ملی و عمومی را ارتقا دهد و در مقابل جامعه پاسخگو باشد.
- در دانشگاه آینده بازیگران غیردولتی میتوانند در تضمین حق آموزش در هنگام حفظ اصول عدم تبعیض، برابری فرصتها و عدالت اجتماعی نقش ایفا کنند.
- دولتها بهطور فزایندهای باید بر مقررات و حفاظت از آموزش در برابر تجاریسازی تمرکز کنند تا از فرصتهای آموزشی برابر محافظت شود.
- همه بازیگران و طراحان دانشگاه آینده باید متعهد به حمایت از آموزش بهعنوان یک تلاش عمومی اجتماعی و تقویت آموزش بهعنوان یک خیر مشترک باشند.
- چند سئوال که باید برای رسیدن به دانشگاه آینده جواب بدهیم: چه کارهایی که فعلا داریم را باید بدون تغییر ادامه دهیم؟ چه کارهایی هماکنون انجام میدهیم را باید کاملا کنار بگذاریم و انجام ندهیم؟ به چه خلاقیتها و نوآوریهایی نیازمندیم تا بتوانیم دانشگاه آینده را بسازیم؟
- آیا متاورس دانشگاه آینده را به متاورسسیتی (Metaversity) تبدیل میکند؟
- باید سئوالات مختلفی را طرح و بر روی آنها بحث کنیم تا به یک استراتژی درست و یک برنامه اجرایی موثر دست پیدا کنیم.
- عصر مجازی و فناوری متاورس فرصت بازنگری ایجاد کرده است تا به دانشگاه آینده با دقت بیشتری بپردازیم و از فرصت پیش آمده حداکثر استفاده را نماییم تا محدودیتهای گذشته وجود نداشته باشد.
سئوال اصلی دانشگاه عصر مجازی
تصور کنید یک کلاس درس با دیوارهای سفید احاطه شده وجود دارد و دانشجویان را میتوان طوری جابهجا کرد که گویی در یک کلاس حقیقی نشستهاند. در این فضا، استاد نه دو بعدی خواهد بود و نه یک آواتار است، بلکه او یک معلم انسانی واقعی خواهد بود، که به دانشجویان کمک میکند تا آنها را به فراتر از دنیای خود یعنی به آینده، گذشته و به زمان حال ببرد. در این دنیا مجازی، دانشجویان میتوانند تجربیات دست اولی پیدا کنند و ضمن برخورداری از شش مهارت اصلی یادگیری یعنی (همکاری، ارتباطات، محتوی، تفکر انتقادی، نوآوری خلاقانه و اعتماد به نفس) دستاوردهای خود را به دنیای واقعی منتقل کنند. سوال اصلی این است که آیا دانشگاهها و بخش دولتی و بخش خصوصی بهعنوان طراحان، سیاستگذاران، مربیان و والدین میتوانند فرصتهای عمدی و مناسبی را که واقعا آموزشی هستند در این زمینه جدید و هیجان انگیز ایجاد کنند؟
دانشگاه عصر مجازی
- دانشگاه مجازی مبتنی بر متاورس باید مسیری را برای آوردن بهترین شیوههای آموزشی در بستر متاورس همراه با اصول برگرفته از علم نحوه آموزش و یادگیری را برای هدایت سیستم آموزشی جدید پیشنهاد دهد.
- باید دانشگاه عصر مجازی کسانی را که محصولات آموزشی برای متاورس تولید میکنند را به چالش بکشد تا با اساتید و دانشمندان همکاری کنند تا اطمینان حاصل شود که دانشجویان در حین حرکت در فضاهای مجازی، تعامل اجتماعی انسانی واقعی را تجربه میکنند.
- دانشگاه آینده باید بتواند بهعنوان یک چشم واقعی نظارت کاملی از حضور دانشجویان در فضای متاورس داشته باشد و بتواند با بازنمایی و دسترسی به فعالیتهای آموزش آنها در فضای متاورس از آنها پشتیبانی کند.
دانشگاه متاورسی چگونه خواهد بود؟
سال 2003 میلادی نرمافزار زندگی دوم (Second Life) بهصورت برخط بهوجود آمد و در چندین دانشگاه آمریکا از آن استفاده شد اما دوام نیافت. حالا بعد از 20 سال که تجربه زندگی دوم وجود دارد آیا دانشگاهها متاورس را میپذیرند و آماده حضور در آن میباشند؟ شاید جواب مثبت باشد زیرا متاورس یک سکوی شبکه اجتماعی سه بعدی فضای مجازی است که آنرا اینترنت آینده هم میگویند، فناوریهای لازم که در 20 سال قبل وجود نداشت امروزه تا حدودی وجود دارد! به احتمال زیاد بهزودی شاهد ترکیب آموزشهای واقعی فیزیکی و آموزشهای متاورسی سه بعدی خواهیم بود. هنوز پاسخ برای معرفی دانشگاه عصر مجازی زود است و بسترهای فنی آن آماده نیست!
جمعبندی
در سال 1993 میلادی برای اولینبار نظریه «عصر مجازی» (Virtual Age) را بهعنوان چهارمین موج تغییر در زندگی بشر ارائه شد و اعلام گردید که این پدیده بههمراه خود تحول اساسی را در جهان بهوجود خواهد آورد.
در سال 2021 مدیر شرکت فیسبوک با اعلان نام جدید برای فیسبوک “Infinity Meta” از پروژه جدیدی تحت عنوان “Metaverse” رونمایی کرد و آنرا اینترنت آینده نامید.
شرکت مایکروسافت هم از پروژه جدیدی را تحت عنوان “Enterprise Metaverse” در همین سال شروع کرد.
آنچه تاکنون توسط مدیر فیسبوک و شرکت مایکروسافت در مورد متاورس گفته شده، مورد توجه جهان قرار گرفته و شرکتهای مختلفی مشغول به تحقیق و پژوهش در جنبههای مختلف تاثیر اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی آن و شناسایی فرصتها و چالشهای آن میباشند.
ادغام زندگی فیزیکی در زندگی مجازی قطعی است! باید برای ورود به آن آماده باشیم. مهم آن است که بپذیریم این فناوری در هر صورت پیاده خواهد شد و زندگی را تحت تاثیر قرار خواهد داد، لذا باید تلاش کنیم با شناخت بهتر و بهکارگیری مناسب آن عدالت اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی بهوجود آوریم و صلح پایدار را در جهان برقرار سازیم.
متاورس آغازگر فناوریهای سه بعدی لازم برای گذر از دانشگاههای دو بعدی امروز به دانشگاههای سه بعدی فردا خواهد بود. دانشگاههای سه بعدی عصر مجازی بر اساس نیاز جامعه بر اساس تحولات متاثر از فناوریهای نوین ایجاد خواهند شد.
پایان پیام/