آشنایی با شیوه‌های فرزند پروری
پرورش کودکان در ساده‌ترین تعریف به این معناست که مناسب‌ترین و هوشمندانه‌ترین شیوه رفتاری و گفتاری به ایشان آموخته شود تا بتوانند در بزرگ‌سالی از نتایج مثبت آن بهره‌مند شوند. نخستین تماس فیزیکی و روانی کودکان با مادر و پدر آغاز می‌شود و سپس به سایر بستگان و زندگی اجتماعی آنها گسترش پیدا می‌کند.
به گزارش پایگاه خبری موفقیت شناسی، زهرا درویشی روان‌شناس بالینی در یادداشتی نوشت: شکل‌گیری و نهادینه کردن قوانین و مقررات، محدودیت‌ها، هنجارهای اجتماعی، اولین بار به واسطه پدر و مادر در ذهن کودکان ساماندهی و مرز بندی می‌شود. همه پدر و مادرها هر گونه تلاشی را در آرزوی فراهم کردن آینده‌ای درخشان برای کودکان خود بکار می‌برند، آنها دوست دارند فرزندانی خوش بیان، خوش رفتار و قابل احترام از سوی اطرافیان داشته باشند و به گونه‌ای رفتار آنها را مدیریت می‌کنند که باعث شرمساری ایشان نباشند. بنابراین بر اساس ویزگی‌های شخصیتی مورد دلخواه خود از شیوه‌های تربیتی خاصی الگو برداری می‌کنند، نکته مورد اهمیت این است که پدر و مادر تفاوت‌های جنسی، خلق و خو، فرهنگ حاکم بر جامعه، بیماریهای روانشناختی کودکان، را نادیده نگیرند چرا که پیمودن مسیری که مانع از رسیدن به استاندارد‌ها و ایده‌آل‌های مورد نظر است هم موجب برانگیختگی آنها می‌شود و هم کودکانی سرخورده و سرگردان پرورش می‌دهند.
سبک‌های پرورش کودکان به زبان دایانا بامریند
بامریند یکی از پیشگامان مطالعه در سبک‌های فرزند پروری است که شیوه‌های پرورش کودک را در دو بعد مشخص بررسی کرد بعد اول شامل پدر و مادرهای پر توقع هستند که از کودکان انتظارات نا معقول و با استانداردهای سخت گیرانه دارند و بعد دوم پدر و مادرهای پذیرنده که نسبت به کودکان کم توقع‌تر و آسان‌گیر هستند. بر این اساس چهار مدل پرورشی سخت‌گیرانه، آسان‌گیر، مقتدرانه، بی‌اعتنا را در تربیت فرزندان دسته‌بندی کرد. طبق پژوهش‌ها، از این میان کودکانی که با روش مقتدرانه تربیت شده‌اند به لحاظ مهارت‌های اجتماعی بالا ترین نمره و به لحاظ اختلالات روانشناختی کمترین نمره را داشته‌اند . با این تفاسیر اثر بخشی سبک مقتدرانه نتایج مناسب‌تری را نسبت به سبک‌های دیگر نشان داده است. در ادامه به تعریف هر یک از این سبک‌ها می‌پردازیم:
سبک مستنبد و سخت گیرانه: پدر و مادر در این روش هیچگونه انعطافی ندارند و اصول پرورشی آنان بر پایه کنترل‌گری و روابط جدی و سخت گیرانه است. این سبک بیشتر در سودای برآورده کردن انتظارات پدر و مادر است و توجه چندانی به نیازها، توانایی‌ها و خواسته‌های شخصی کودک ندارد. پدر و مادر بدون اینکه چارچوبی را برای کودکان تعریف کنند آنها را مسئول رفتار خودشان می‌دانند و اغلب واکنش‌های تنبیهی در این شیوه رایج است. از آثار نگران کننده این سبک نیز ترس و اضطراب، خشونت و پرخاشگری، حس انتقام جویی، و اعتماد به نفس پایین و سایر بیماریهای روانشناختی را می‌توان نام برد.
سبک آسان گیر: این روش درست در نقطه مقابل سبک قبلی قرار دارد. پدر و مادر هیچگونه توقعی از فرزندان خود ندارند به عبارتی کودک را برای انتخاب اهداف و چالش‌های زندگی رها می‌کنند . الگوی پاداش و تنبیه جایگاهی در این شیوه پرورشی ندارد و به آسانی و بدون هیچ انتظاری از رفتارهای نابهنجار کودک عبور می‌کنند. نکته منفی این روش تایید کردن بدون چون و چرای رفتارهای ناشایست و غیر منطقی فرزندان است که عواقب زیان‌باری را برای کودک و پدر و مادر خواهد داشت. اکثر این کودکان قربانی اختلالات روانی از جمله اضطراب و افسردگی و نادیده گرفتن مقررات اجتماعی، سوء مصرف مواد مخدر و الکل هستند.
سبک مقتدرانه: این شیوه بر چارچوب درک و آگاهی پدر و مادر استوار است. آنها با فرزندان خود دیالوگ صمیمانه دارند و رابطه منطقی و دوستانه میان طرفین برقرار است. در سبک مقتدرانه پدر و مادر علاوه بر نشان دادن اقتدار و کنترل قاطعانه بر روی رفتار فرزندان با نقش مثبت خود در برآورده کردن نیازها و خواسته‌های ایشان نیز مشارکت و همراهی می‌کنند. از برتری‌های این سبک مسئولیت پذیری، ایمنی روانی، روابط اجتماعی سالم، احساس شادمانی و موفقیت در فرزندان است.
سبک بی‌اعتنا: در این روش از نظر عاطفی و روانی فاصله زیادی میان پدر و مادر با فرزندان وجود دارد. پدر و مادر نسبت به فرزندان بی تفاوت و بیخیال و حتی طرد کننده هستند و نگرانی و برنامه ریزی خاصی بابت آینده آنها ندارند. در اکثر مواقع بیماریهای روانی از جمله افسردگی و اختلالات هیجانی در این پدر و مادرها مشاهده می‌شود. پیامدهای برگرفته از این سبک تربیتی نیز داشتن فرزندانی منزوی، مضطرب و فاقد هیجان های متعادل است.
چند روش موثر برای پرورش فرزندان
- ایجاد فضای آرام و شادی بخش و دور از استرس برای کودک
- فراهم کردن دوره‌های آموزشی مورد علاقه کودک (موسیقی، نقاشی، ورزش، داستان نویس و…)
- تشویق و تقویت رفتارهای مثبت کودکان
- ترویج فرهنگ کتاب خوانی در محیط خانواده
- تقویت اعتماد به نفس کودک
- دوری از بکارگیری روش‌های تنبیهی و خشونت آمیز
- شناخت استعداد‌ها و تمایلات کودکان
- هر روز زمانی را برای بازی و سرگرمی با کودکان اختصاص دهید
- به کودکان برای تصمیم‌گیری در امور شخصی حق انتخاب بدهید
- احساس استقلال را در کودکان پرورش دهید و آنها را بیش از حد محدود نکنید
- در پرورش کودکان وسواس‌گونه و کنترل‌گر نباشید
- بر سر تربیت کودکان با همسرتان توافق کنید و در این رابطه هم مسیر باشید
- برای کاربرد بهترین الگوی‌های تربیتی از مشاورین و متخصصین کودک راهنمایی بگیرید
سخن پایانی
درک ویژگی‌های شخصیتی و خلق و خوی کودکان یکی از مهم‌ترین گام‌های اساسی برای شناسایی بهتر توانایی‌ها، نیازها و استعدادهای کودکان است. شیوه‌های تربیتی گوناگون در خانواده‌ها، پیامدهای مختلفی در شکل‌گیری شخصیت و رشد اجتماعی، عاطفی، هیجانی و هوش فرزندان دارد. از سوی دیگر تفاوت‌های میان فرزندان در واکنش به شیوه‌های تربیتی نیز باعث می‌شود والدین روش‌های تربیتی متفاوتی برای کودکان خود داشته باشند، بنابراین هیچ وقت نمی‌توان الگوی مشخص و مطلقی را برای پرورش کودکان در نظر گرفت و بهتر است با ارزیابی روحیات خود و فرزندانتان، یکی ازمناسب ترین راهکارها را انتخاب کنید.
برای مطالعه مطالب بیشتر از زهرا درویشی اینجا را کلیک کنید.
پایان پیام/
